Một số khái niệm về Quốc phòng, An ninh

- Khái niệm quốc phòng, nền quốc phòng toàn dân

          + Khoản 1 điều 3 Luật Quốc phòng năm 2005 quy định: “Quốc phòng là công cuộc giữ nước bằng sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc, trong đó sức mạnh quân sự là đặc trưng, lực lượng vũ trang nhân dân làm nòng cốt”.

+ Khoản 2 điều này cũng quy định: “Nền quốc phòng toàn dân là sức mạnh quốc phòng của đất nước được xây dựng trên nền tảng nhân lực, vật lực, tinh thần mang tính chất toàn dân, toàn diện, độc lập, tự chủ, tự cường”.

          + Quốc phòng toàn dân (QPTD) là nền quốc phòng mang tính chất “vì dân, của dân”, phát triển theo phương hướng toàn dân, toàn diện, độc lập tự chủ, tự lưc, tự cường và ngày càng hiện đại, kết hợp chặt chẽ kinh tế với quốc phòng và an ninh, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý, điều hành của Nhà nước, do nhân dân làm chủ, nhằm giữ vững hoà bình, ổn định của đất nước, sẵn sàng đánh bại mọi hành động xâm lược và bạo loạn lật đổ của các thế lực đế quốc, phản động, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN.

- Khái niệm An ninh quốc gia, bảo vệ an ninh quốc gia, nền an ninh nhân dân trong các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành

+ Khoản 1 điều 3 Luật ANQG gia năm 2004 nêu ra khái niệm về ANQG như sau: “An ninh quốc gia là sự ổn định, phát triển bền vững của chế độ xã hội chủ nghĩa và Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, sự bất khả xâm phạm độc lập chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc”. ANQG bao gồm an ninh trên các lĩnh vực: chính trị, kinh tế, tư tưởng, văn hoá, quốc phòng, đối ngoại,…trong đó an ninh chính trị là cốt lõi, xuyên suốt.

+ Khoản 2 điều 3 Luật ANQG quy định: “Bảo vệ an ninh quốc gia là phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn, đấu tranh làm thất bại các hoạt động xâm phạm an ninh quốc gia”.

+ Về trách nhiệm, nghĩa vụ bảo vệ ANQG, điều 8 Luật ANQG quy định: “Bảo vệ an ninh quốc gia là sự nghiệp của toàn dân. Cơ quan, tổ chức có trách nhiệm, nghĩa vụ bảo vệ an ninh quốc gia theo quy định của pháp luật”. Luật ANQG cũng chỉ rõ hoạt động xâm hại ANQG là những hành vi xâm phạm chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hoá, an ninh quốc phòng, đối ngoại, độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của nước Việt Nam.

+ Mục tiêu quan trọng về ANQG là những đối tượng, địa điểm, công trình, cơ sở về chính trị, an ninh, quốc phòng, kinh tế, khoa học - kĩ thuật, văn hoá, xã hội thuộc danh mục cần được bảo vệ theo quy định của pháp luật. Bảo vệ ANQG là sự nghiệp của toàn dân.

- Khoản 9 điều 3 Luật ANQG quy định: “Nền an ninh nhân dân là sức mạnh về tinh thần, vật chất, sự đoàn kết và truyền thống dựng nước, giữ nước của toàn dân tộc được huy động vào sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia, trong đó lực lượng chuyên trách bảo vệ an ninh quốc gia làm nòng cốt”.

- An ninh nhân dân là sự nghiệp của toàn dân, do nhân dân tiến hành, lực lượng ANND làm nòng cốt dưới sự lãnh đạo của Đảng và sự quản lý của Nhà nước. Kết hợp phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc với các biện pháp nghiệp vụ của lực lượng chuyên trách, nhằm đập tan mọi âm mưu và hành động xâm phạm ANQG và TTATXH, cùng với toàn dân bảo vệ vững chắc Tổ quốc Viêt Nam XHCN.

An ninh nhân dân là bộ phận của lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam, có vai trò nòng cốt trong sự nghiệp bảo vệ ANQG. An ninh nhân dân có nhiêm vụ: đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu hoạt động xâm phạm ANQG của các thế lực thù địch, bảo vệ Đảng, Nhà nước, chế độ XHCN. Nền an ninh là sức mạnh về tinh thần, vật chất, sự đoàn kết và truyền thống dựng nước, giữ nước của toàn dân tộc được huy động vào sự nghiệp bảo vệ ANQG, trong đó lực lượng chuyên trách bảo vệ ANQG làm nòng cốt.

- Mối quan hệ giữa quốc phòng và an ninh

 An ninh và quốc phòng là hai thành tố biểu trưng cho sức mạnh của Tổ quốc XHCN, nhằm mục tiêu đánh thắng thù trong, giặc ngoài, giữ vững ổn định chính trị, môi trường hoà bình để xây dựng và phát triển đất nước.

+ Kết hợp an ninh với quốc phòng là yêu cầu khách quan và trở thành quy luật tất yếu đối với công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nhất là trong bối cảnh hiện nay, tình hình thế giới, khu vực còn nhiều diễn biến phức tạp, khó lường; nước ta tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN và hội nhập quốc tế ngày càng sâu, rộng; các thế lực thù địch ráo riết đẩy mạnh chiến lược “Diễn biến hoà bình”, bạo loạn lật đổ chống phá cách mạng nước ta trên tất cả các lĩnh vực hòng xoá bỏ sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và chế độ XHCN của nhân dân ta.

Vì vậy, kết hợp an ninh với quốc phòng nhằm phát huy tối đa sức mạnh tổng hợp để bảo vệ Tổ quốc là vấn đề có tầm quan trọng chiến lược, quyết định tới thắng lợi của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Bảo vệ Tổ quốc về mặt chủ quyền, lãnh thổ và bảo vệ chế độ XHCN luôn gắn chặt với nhau, tác động, bổ sung cho nhau trong quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc và được thể hiện một cách đầy đủ, sâu sắc ở mối quan hệ giữa an ninh với quốc phòng.

+ Đây là hai thành tố trọng yếu của sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, biểu trưng sức mạnh của Tổ quốc Việt Nam XHCN, tuy có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, nhưng an ninh và quốc phòng vẫn là hai thực thể khác nhau, luôn tồn tại, phát triển độc lập tương đối với nhau. Trước đây, trong chiến tranh giải phóng, các thế lực xâm lược, xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc bao giờ cũng là nhà nước ngoại bang, nên đối tượng đấu tranh chủ yếu của nhân dân ta lúc đó là đội quân xâm lược nước ngoài. Tất nhiên, để thực hiện hành động gây hấn hoặc xâm lược, chúng cũng phải thu thập thông tin về ta từ nhiều nguồn; trong đó, có các lực lượng tay sai làm nội ứng ở bên trong, nhưng lực lượng này thường chỉ đóng vai trò hỗ trợ thứ yếu, còn chủ yếu vẫn là đội quân xâm lược. Ngày nay, trước bối cảnh tình hình thế giới, khu vực và trong nước còn nhiều diễn biến phức tạp, mặc dù các thế lực bên ngoài vẫn giữ vai trò quan trọng trong các cuộc đảo lộn chính trị ở các nước, nhưng ở những thời điểm, địa bàn và thời cơ nhất định, các lực lượng chống đối bên trong cũng rất nguy hiểm và là lực lượng trực tiếp tạo ra các cuộc bạo loạn chính trị, lật đổ chế độ. Vì thế, sự kết hợp giữa an ninh và quốc phòng càng có ý nghĩa rất quan trọng.

Tại Đại hội XI, Đảng ta đã xác định: Bố trí thế trận quốc phòng, an ninh phù hợp với tình hình mới. Kết hợp quốc phòng với an ninh. Kết hợp chặt chẽ quốc phòng, an ninh với phát triển kinh tế-xã hội trên từng địa bàn lãnh thổ. Đây là những chủ trương rất đúng đắn, sáng tạo, phù hợp với đòi hỏi của thực tiễn. Tuy nhiên, do đối tượng đấu tranh khác nhau, việc sử dụng chiến thuật, nghệ thuật của quốc phòng và an ninh trong quá trình thực hiện nhiệm vụ cũng  có nhiều điểm khác nhau.

- Khái niệm Bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa

+ Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng đã chỉ rõ: “Bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa là bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội và nền văn hoá; bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; bảo vệ sự nghiệp đổi mới và lợi ích quốc gia dân tộc¹”[ ¹ Đảng cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IX, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2001, tr.117] 

Khái niệm bảo vệ Tổ quốc nêu trên được Đảng ta khẳng định là sự tổng kết mới rất sâu sắc, nội dung của khái niệm giúp chúng ta làm cơ sở cho việc xác định đúng phương hướng, nhiệm vụ cụ thể, tổ chức lực lượng và những  giải pháp tăng cường tiềm lực và sức mạnh bảo vệ Tổ quốc.

+ Bảo vệ Tổ quốc trước hết là bảo vệ vững chắc quyền dân tộc cơ bản mà nhân dân ta đã giành được; bảo vệ an toàn tuyệt đối cho Đảng, Nhà nước, nhân dân và sự vững mạnh của chế độ XHCN.

+ Bảo vệ Tổ quốc là bảo vệ sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong giai đoạn hiện nay; bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc; chống chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch xâm hại.

+ Bảo vệ Tổ quốc là bảo vệ ANQG, giữ gìn TTATXH, bảo vệ nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; giữ vững ổn định chính trị và môi trường hòa bình, phát triển theo định hướng XHCN.

+ Sức mạnh bảo vệ Tổ quốc là sức mạnh tổng hợp của khối đại đoàn kết toàn dân, của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, sức mạnh của lực lượng và thế trận QPTD và ANND ; kết hợp chặt chẽ kinh tế với quốc phòng và an ninh; phối hợp hoạt động quốc phòng và an ninh với hoạt động đối ngoại.

+ Tăng cường quốc phòng; giữ vững ANQG và toàn vẹn lãnh thổ là nhiệm vụ trọng yếu thường xuyên của Đảng, Nhà nước và của toàn dân, trong  đó Quân đội nhân dân (QĐND) và Công an nhân dân (CAND) là lực lượng nòng cốt, trọng yếu, đi đầu.